Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954) của nhân dân Việt Nam diễn ra trong bối cảnh nào sau đây?
Chiến tranh thế giới thứ hai lan rộng ra quy mô toàn thế giới.
Trật tự thế giới đa cực đang trong giai đoạn hình thành.
Phong trào đầu tranh vì hòa bình, dân chủ phát triển mạnh.
Đất nước độc lập, thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội.
Phương pháp giải
- Xác định nội dung kiến thức câu hỏi thuộc bài Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954).
- Từ nội dung kiến thức bài học trên, xác định bối cảnh diễn ra Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954) của nhân dân Việt Nam.
- Phân tích và lựa chọn đáp án phù hợp nhất.
Lời giải chi tiết
Phân tích các phương án:
- Phương án A. Chiến tranh thế giới thứ hai lan rộng ra quy mô toàn thế giới: Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc vào năm 1945, trong khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam diễn ra từ 1945 đến 1954. Do đó, phương án này không phù hợp.
- Phương án B. Trật tự thế giới đa cực đang trong giai đoạn hình thành: Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, trật tự thế giới hai cực được hình thành với sự đối đầu giữa hai siêu cường là Mỹ và Liên Xô, chứ không phải đa cực. Vì vậy, phương án này cũng không chính xác.
- Phương án C. Phong trào đầu tranh vì hòa bình, dân chủ phát triển mạnh: Trong giai đoạn này, phong trào đấu tranh vì hòa bình, dân chủ trên thế giới thực sự phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đây là bối cảnh quan trọng ảnh hưởng đến cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam.
- Phương án D. Đất nước độc lập, thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội: Sau năm 1954, miền Bắc Việt Nam mới bắt đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội, còn trong giai đoạn 1945-1954, Việt Nam vẫn đang trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp để giành độc lập, thống nhất. Do đó, phương án này không phù hợp với bối cảnh của cuộc kháng chiến.
Vậy, phương án đúng là C. Phong trào đầu tranh vì hòa bình, dân chủ phát triển mạnh.
Cuộc kháng chiến chống Pháp (1945-1954):
*Bối cảnh lịch sử:
- Thế giới:
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, bản đồ chính trị thế giới có nhiều thay đổi lớn:
+ Chủ nghĩa xã hội trở thành một hệ thống trên phạm vi toàn cầu, tạo nên đối trọng với chủ nghĩa tư bản.
+ Phong trào giải phóng dân tộc ở khắp các châu lục, đặc biệt là châu Á và châu Phi, bùng nổ mạnh mẽ, cổ vũ các dân tộc bị áp bức đứng lên đấu tranh.
+ Quan hệ quốc tế diễn biến phức tạp, dần bị chi phối bởi cục diện Chiến tranh lạnh giữa hai khối tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa.
- Trong nước:
- Sau thành công của Cách mạng tháng Tám năm 1945, Việt Nam chính thức bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do. Người dân Việt Nam trở thành chủ nhân của đất nước và kiên quyết bảo vệ chế độ mới.
- Tuy nhiên, tình thế lúc bấy giờ vô cùng hiểm nghèo, được ví như "ngàn cân treo sợi tóc", với nhiều khó khăn chồng chất từ nạn đói, nạn dốt và sự đe dọa của nhiều thế lực thù địch bên trong và bên ngoài.
*Diễn biến chính:
Cuộc kháng chiến bùng nổ khi:
- Đêm 22 rạng sáng 23-9-1945, thực dân Pháp đánh úp trụ sở Ủy ban nhân dân Nam Bộ và cơ quan tự vệ Sài Gòn, chính thức mở đầu cuộc tái xâm lược Việt Nam.
- Sau những nỗ lực hòa bình không thành, ngày 19-12-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, chính thức mở màn cuộc kháng chiến trên cả nước.
- Giai đoạn đầu (tháng 12/1946 - tháng 10/1950), Pháp giữ thế chủ động trên chiến trường chính Bắc Bộ.
- Thắng lợi quyết định của Chiến dịch Biên giới thu - đông (1950) đã xoay chuyển cục diện, mở ra bước phát triển mới cho cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam.
- Những năm 1953 - 1954, cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam tiến tới đỉnh cao và giành thắng lợi hoàn toàn, kết thúc bằng Chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử.
*Nguyên nhân thắng lợi:
Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Pháp là sự tổng hòa của nhiều yếu tố:
- Chủ quan (Từ nội lực Việt Nam):
+ Sự lãnh đạo tài tình của Đảng Lao động Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, với đường lối kháng chiến đúng đắn, linh hoạt, sáng tạo.
+ Tinh thần yêu nước, đoàn kết và ý chí kiên cường đấu tranh chống ngoại xâm của toàn thể nhân dân Việt Nam.
+ Hệ thống chính quyền dân chủ nhân dân vững mạnh, mặt trận dân tộc thống nhất được mở rộng, lực lượng vũ trang không ngừng lớn mạnh, và một hậu phương vững chắc về mọi mặt.
- Khách quan (Từ bên ngoài):
+ Sự đoàn kết chiến đấu của liên minh nhân dân ba nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Campuchia).
+ Sự ủng hộ, giúp đỡ quý báu từ các nước xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là Trung Quốc và Liên Xô.
+ Sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân Pháp và những người tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
*Ý nghĩa lịch sử:
Chiến thắng vẻ vang của cuộc kháng chiến chống Pháp mang lại ý nghĩa sâu rộng:
- Đối với Việt Nam:
+ Chấm dứt hoàn toàn ách đô hộ của thực dân Pháp kéo dài gần một thế kỷ, giành lại độc lập và chủ quyền trọn vẹn cho đất nước.
+ Miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, chuyển sang giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội, tạo tiền đề vững chắc để giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước sau này.
- Đối với thế giới:
+ Giáng đòn nặng nề vào tham vọng bá quyền của chủ nghĩa đế quốc sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
+ Góp phần quan trọng làm tan rã hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân cũ trên toàn cầu.
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở khắp nơi trên thế giới, khuyến khích các dân tộc bị áp bức đứng lên đấu tranh cho tự do, độc lập.